Tereny zieleni w Polsce

fot. Adobe Stock

Tereny zieleni odgrywają ważną rolę w planowaniu przestrzennym. Pełnią funkcje ekologiczne, rekreacyjne oraz estetyczne, wpływając na komfort życia mieszkańców. Dzięki nim poprawia się jakość powietrza, zmniejsza hałas, a także wzrasta różnorodność biologiczna. Ich znaczenie wzrasta w kontekście zmian klimatycznych i dynamicznej urbanizacji.

Tereny zieleni to kluczowe elementy zagospodarowania przestrzeni miejskiej i wiejskiej, wpływające na komfort życia mieszkańców oraz jakość środowiska. Pełnią funkcje estetyczne, ekologiczne, zdrowotne i rekreacyjne, a ich różnorodność wynika zarówno z uwarunkowań przestrzennych, jak i społecznych.

Tereny zieleni w Polsce

Wyróżnia się kilka kategorii terenów zieleni, które różnią się powierzchnią, przeznaczeniem i sposobem użytkowania. Jak wygląda obecny stan terenów zieleni w Polsce? Z danych GUS wynika, że w 2023 roku łączna powierzchnia parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej w Polsce wynosiła 64 130,15 ha. Podział według kategorii przedstawia się następująco:

• Parki spacerowo-wypoczynkowe – 3 076 obiektów; 25 392,7 ha.
• Zieleńce – 21 062 obiekty; 12 859,35 ha.
• Zieleń uliczna – 17 531,38 ha.
• Tereny zieleni osiedlowej – 25 878,10 ha.

Poniżej przedstawiono szczegółowe definicje poszczególnych rodzajów terenów zieleni.

Park spacerowo-wypoczynkowy

Teren zieleni z roślinnością wysoką i niską o powierzchni co najmniej 2 ha, urządzony i konserwowany z przeznaczeniem na cele wypoczynkowe ludności. Wyposażony w drogi, aleje spacerowe, ławki, place zabaw, a także zbiorniki wodne. W Polsce znajduje się 3 076 parków spacerowo-wypoczynkowych o łącznej powierzchni 25 392,7 ha. Najwięcej obiektów tego rodzaju występuje w województwie Wielkopolskim (462; 3 102,88 ha), Dolnośląskim (338; 2 874,56 ha) i Śląskim (307; 3 676,19 ha). Natomiast najmniej w Podlaskim (47; 391,78 ha) i Świętokrzyskim (77; 476,3 ha).

Zieleniec

Teren zieleni o powierzchni poniżej 2 ha, w którego funkcji dominuje wypoczynek. Obejmuje trawniki, kwietniki oraz elementy nasadzeń drzew i krzewów. Zieleńce mogą towarzyszyć placom miejskim, pomnikom, promenadom czy budynkom użyteczności publicznej. W Polsce istnieje 21 062 zieleńców o łącznej powierzchni 12 859,35 ha. Najwięcej obiektów można znaleźć w województwach Śląskim (3 005; 1 576,66 ha), Wielkopolskim (2 491; 1 436,02 ha) oraz Dolnośląskim (2 343; 1 310,28 ha). Natomiast najmniej w Podlaskim (365; 181,11 ha) i Świętokrzyskim (405; 176,82 ha).

Zieleń uliczna

Obejmuje zieleń towarzyszącą infrastrukturze drogowej na terenach zabudowanych. Pełni funkcję izolacyjną, redukując hałas i poprawiając jakość powietrza w miastach. Łączna powierzchnia zieleni ulicznej w Polsce wynosi 17 531,38 ha. Największą powierzchnię zajmuje ona w województwach Śląskim (2 924,06 ha) i Mazowieckim (2 364,68 ha), natomiast najmniejszą w Świętokrzyskim (283,6 ha) i Opolskim (328,03 ha).

Tereny zieleni osiedlowej

To zieleń towarzysząca zabudowie mieszkaniowej, wpływająca na komfort życia mieszkańców. Obejmuje trawniki, kwietniki oraz niewielkie parki o charakterze rekreacyjnym. W Polsce powierzchnia terenów zieleni osiedlowej wynosi 25 878,10 ha. Najwięcej jest w Śląskim (3 940,97 ha) oraz Mazowieckim (3 886,22 ha), a najmniej w Lubuskim (612,76 ha) i Podlaskim (730,43 ha).

Ilość i powierzchnia terenów zieleni w Polsce

Analiza danych GUS dotyczących terenów zieleni w Polsce wskazuje na istotne różnice w rozmieszczeniu i wielkości tych obszarów pomiędzy województwami. Łączna powierzchnia terenów zieleni w Polsce wynosi 64 130,15 ha. Największy udział mają tereny zieleni osiedlowej (25 878,10 ha), a następnie parki spacerowo-wypoczynkowe (25 392,7 ha), zieleń uliczna (17 531,38 ha) oraz zieleńce (12 859,35 ha).

Największą powierzchnię terenów zieleni odnotowano w województwach Śląskim (9 193,82 ha), Mazowieckim (7 091,10 ha) oraz Wielkopolskim (6 263,53 ha). Z kolei najmniej zieleni jest w Podlaskim (1 303,32 ha), Świętokrzyskim (1 295,66 ha) i Opolskim (2 111,50 ha).

Pod względem liczby obiektów parków spacerowo-wypoczynkowych dominują województwa Wielkopolskie (462 obiekty), Dolnośląskie (338 obiektów) i Śląskie (307 obiektów). Natomiast najmniejsza liczba parków znajduje się w Podlaskim (47 obiektów) oraz Świętokrzyskim (77 obiektów).

Zieleńce są najliczniejsze w województwie Śląskim (3 005 obiektów), Wielkopolskim (2 491 obiektów) i Dolnośląskim (2 343 obiekty). Najmniej obiektów tego typu znajduje się w Podlaskim (365 obiektów) i Świętokrzyskim (405 obiektów). Zieleń uliczna zajmuje największe powierzchnie w województwach Śląskim (2 924,06 ha) i Mazowieckim (2 364,68 ha). Z kolei najmniejsze w Świętokrzyskim (283,6 ha) i Opolskim (328,03 ha). Ponadto tereny zieleni osiedlowej są najbardziej rozległe w województwach Śląskim (3 940,97 ha) oraz Mazowieckim (3 886,22 ha), a najmniejsze w Lubuskim (612,76 ha) i Podlaskim (730,43 ha).

Podsumowując, dane statystyczne pokazują znaczące zróżnicowanie w rozmieszczeniu terenów zieleni w Polsce. Największe zasoby zieleni występują w województwach o dużych aglomeracjach miejskich, gdzie ich funkcja jest kluczowa dla mieszkańców. Mniejsze zasoby zieleni w niektórych województwach mogą wynikać z uwarunkowań przestrzennych i gospodarczych.

Krótko mówiąc, wdrażanie zrównoważonych rozwiązań oraz odpowiednie planowanie przestrzenne mogą przyczynić się do dalszego rozwoju terenów zieleni. Oczywiście przyniesie to korzyści zarówno mieszkańcom, jak i środowisku.

Źródło: GUS, BDL Tereny zieleni wg lokalizacji

Przeczytaj również o odpadach komunalnych i generowanych śmieciach.