Problem zanieczyszczonego powietrza nie znika
Problem zanieczyszczonego powietrza pozostaje jednym z głównych zagrożeń środowiskowych i zdrowotnych w Polsce. Nowy raport Fundacji More in Common Polska, przygotowany wspólnie z Polskim Alarmem Smogowym i agencją Profeina, pokazuje, że temat smogu nie zniknął z codzienności obywateli. Wciąż czekamy na silniejsze działania państwa.
Ponad 87% Polek i Polaków uważa, że problem zanieczyszczonego powietrza stanowi realne zagrożenie dla zdrowia. Fundacja More in Common Polska, wspólnie z Polskim Alarmem Smogowym i agencją Profeina, opublikowała nowy raport. Dokument pokazuje, że choć widać pewne postępy, społeczeństwo wciąż oczekuje od władz zdecydowanych działań. Oczekiwania pozostają wysokie, ponieważ problem zanieczyszczonego powietrza nadal nie został skutecznie rozwiązany.
Spis treści
Problem zanieczyszczonego powietrza w świadomości społecznej
Raport „Pełną piersią? Polki i Polacy o smogu i jakości powietrza” to największe w Polsce badanie opinii publicznej dotyczące problemu zanieczyszczonego powietrza. Zostało przygotowane przez Fundację More in Common Polska we współpracy z Polskim Alarmem Smogowym i agencją Profeina. Badanie zrealizowano wiosną 2025 r. i objęło zarówno dane ilościowe, jak i jakościowe.
Autorzy raportu skupili się na czterech kluczowych obszarach: jakości życia, zdrowiu, ogrzewaniu i transporcie. Celem było zrozumienie, jak po ponad dekadzie działań antysmogowych społeczeństwo postrzega problem zanieczyszczonego powietrza i jakie są jego oczekiwania wobec władz.
Smog a jakość życia
Zgodnie z wynikami badania, dla 40% mieszkańców dużych miast zła jakość powietrza jest jednym z najważniejszych problemów lokalnych. Dla porównania – na poziomie ogólnopolskim wskazuje tak tylko 17% ankietowanych. Mieszkańcy Krakowa, Katowic czy Wrocławia uważają smog za problem pierwszego rzędu.
Aż 23% badanych określa jakość powietrza w swoim otoczeniu jako złą lub bardzo złą. Z tą oceną ściśle wiążą się emocje – dominuje lęk o zdrowie własne i bliskich (66%), poczucie bezsilności oraz złość na władze.
– „Po niemal 10 latach walki o czyste powietrze, smog osadził się w naszej świadomości jako jeden z problemów, które powinny być rozwiązane przez rządzących. Wyniki badań pokazują, że wciąż sporo osób kojarzy zanieczyszczenie powietrza jako problem miejski, podczas gdy smogowi rekordziści to przede wszystkim miejscowości mniejsze – często miasteczka i wsie – ze względu na to, że to w tego typu miejscowościach znajduje się najwięcej tzw. “kopciuchów”, czyli starych kotłów na węgiel i drewno, które emitują dużo zanieczyszczeń.” – komentuje Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego. – „Warto aby rządzący bardziej aktywnie podeszli do budowania tej świadomości w społeczeństwie. Rolą państwa są działania długoterminowe.”
68% respondentów deklaruje zadowolenie z życia w swojej miejscowości – a w dużych miastach ten odsetek rośnie do 76%. Jednocześnie wielu badanych podkreśla, że zła jakość powietrza ogranicza ich produktywność i wpływa na sposób spędzania wolnego czasu.
Problemy zdrowotne a smog
Problem zanieczyszczonego powietrza bezpośrednio wpływa na zdrowie publiczne. Jak wynika z raportu „Pełną piersią?”, aż 67% respondentów zadeklarowało, że oni sami lub osoby z ich otoczenia odczuły dolegliwości spowodowane złą jakością powietrza. Tak duży odsetek potwierdza, że skala problemu zanieczyszczonego powietrza jest realna i powszechna.
Najczęściej zgłaszane objawy to bóle głowy, kaszel, problemy z oddychaniem, podrażnienia oczu oraz przewlekłe zmęczenie. Wśród poważniejszych konsekwencji wymieniano także wzmożenie objawów astmy, nadciśnienie, zawały i nowotwory.
Problem zanieczyszczonego powietrza wpływa na zdrowie – aż 67% badanych doświadczyło lub zaobserwowało w swoim otoczeniu objawy chorobowe wynikające z ekspozycji na smog.
Szczególnie narażeni są mieszkańcy dużych miast – aż 76% z nich zauważa wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie. Badanie wyraźnie pokazuje, że władze muszą działać szybko i systemowo. Dlaczego? Ponieważ problem zanieczyszczonego powietrza przestał być wyłącznie kwestią środowiskową – stał się realnym wyzwaniem zdrowotnym i społecznym. Przede wszystkim stał się on pilnym priorytetem zdrowotnym.
Zdrowotne skutki zanieczyszczonego powietrza
Problem zanieczyszczonego powietrza bezpośrednio wpływa na zdrowie Polaków. 67% respondentów doświadczyło – samodzielnie lub poprzez bliskich – skutków zdrowotnych związanych z oddychaniem smogiem. Najczęściej zgłaszane objawy to podrażnienia układu oddechowego, kaszel, zadyszka i przewlekłe zmęczenie.
–„Zła jakość powietrza nie jest problemem, z którym jednostka sobie sama poradzi. To wyzwanie systemowe, które ma wpływ na szereg innych polityk publicznych, w szczególności na ochronę zdrowia. Mniej smogu, mniej zachorowań, mniej kolejek do lekarza – to wszystko się ze sobą łączy.” – podkreśla Anna Dworakowska z Polskiego Alarmu Smogowego.
Społeczna świadomość rośnie – 87% Polaków jednoznacznie kojarzy zanieczyszczenia powietrza z ryzykiem chorób. Dotyczy to wszystkich grup wiekowych i miejscowości, bez względu na poglądy czy status społeczny.
Społeczne poparcie dla zmian
Problem zanieczyszczonego powietrza nie dzieli społeczeństwa – wręcz przeciwnie, Polki i Polacy są zaskakująco zgodni w ocenie koniecznych działań. Poparcie dla rozwoju transportu zbiorowego, rozbudowy infrastruktury rowerowej oraz dotacji na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację sięga 70–90%. Nawet strefy czystego transportu – mimo że budzą więcej emocji – mają więcej zwolenników niż przeciwników.
–„Choć temat smogu przestał być priorytetem dla rządu, nie zniknął z codziennego doświadczenia wielu Polek i Polaków. Świadomość, że oddychanie zanieczyszczonym powietrzem szkodzi zdrowiu, jest dziś powszechna – niezależnie od wieku, płci czy miejsca zamieszkania. Badani zwracali uwagę, że zła jakość powietrza wpływa negatywnie także na inne sfery życia, takie jak produktywność w pracy czy sposób spędzania wolnego czasu.” – mówi dr Zofia Włodarczyk, badaczka More in Common Polska i współautorka raportu „Pełną piersią? Polki i Polacy o smogu i jakości powietrza.
Walka z emisją – i co dalej?
Program „Czyste Powietrze” przyniósł wymierne efekty – od 2017 roku wymieniono ponad 1 milion nieefektywnych kotłów. Rybnik ograniczył liczbę dni smogowych z 134 w 2014 r. do 23 w 2024 r., a Kraków – z 137 do 32 dni.
Jednak na ogromnym obszarze Polski problem nadal trwa. Ponad 2 miliony domów nadal ogrzewanych jest przestarzałymi źródłami, a tyle samo pozostaje nieocieplonych. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska podaje, że stężenia pyłów PM2.5 spadły o 35% w latach 2015–2024. Mimo tej ogólnej poprawy, w ostatnim roku na części stacji pomiarowych zanotowano ponowny wzrost. To sygnał, że problem zanieczyszczonego powietrza nadal wymaga konsekwentnego monitorowania i reagowania.
Mieszkańcy największych miast w Polsce wyraźnie wiążą problem zanieczyszczonego powietrza z emisjami pochodzącymi z transportu drogowego. Blisko połowa badanych wskazuje stare pojazdy spalinowe oraz samochody z silnikiem Diesla jako głównych winowajców. Wyniki te potwierdzają, że ograniczenie emisji z transportu może znacząco zmniejszyć skalę problemu zanieczyszczonego powietrza w aglomeracjach miejskich.
– „Chcemy dobrych rozwiązań, ale też chcemy widzieć, jak przynoszą konkretne rezultaty. Nic więc dziwnego, że sprawnie działający transport publiczny jest najlepszą zachętą do rezygnacji z samochodu. Podobnie, najlepszą zachętą do wymiany pieca jest sprawnie działający system dopłat. Cel jest jasny – chcemy, żeby w naszym okolicach mieszkało się dobrze.” – mówi Zuzanna Szybisty z agencji Profeina.
Problem zanieczyszczonego powietrza to priorytet cywilizacyjny
Problem zanieczyszczonego powietrza nadal dotyka milionów Polek i Polaków. Z tego powodu społeczeństwo oczekuje od władz konkretnych i skutecznych działań. Co prawda w wielu regionach jakość powietrza poprawiła się, jednak – jak podkreślają badani – ten postęp wciąż nie wystarcza. Nie można więc uznać obecnej sytuacji za satysfakcjonującą.
Z raportu „Pełną piersią?” wynika jasno, że mieszkańcy nie tylko zauważają problem zanieczyszczonego powietrza, lecz także bezpośrednio odczuwają jego skutki. Dotyczy to zarówno zdrowia, jak i samopoczucia oraz funkcjonowania społecznego.
Władze różnych szczebli podejmują działania – przyjmują uchwały antysmogowe, uruchamiają programy dopłat i inwestują w transport publiczny. Mimo to, jak pokazują wyniki badania, skala problemu zanieczyszczonego powietrza nadal przekracza zakres dotychczasowych inicjatyw. Dlatego też potrzebne są dalsze inwestycje, skuteczna egzekucja przepisów oraz kontynuacja działań informacyjnych.
Podsumowując, społeczne poparcie dla rozwiązań antysmogowych jest silne i stabilne. Polki i Polacy łączą problem zanieczyszczonego powietrza z jakością życia, ochroną zdrowia i troską o najbliższe otoczenie. Dla wielu czyste powietrze to już nie luksus, lecz oczywistość – standard cywilizacyjny, którego realizacji zdecydowanie się domagają.
Źródło:
Raport “Pełną piersią? Polki i Polacy o smogu i jakości powietrza” [2025]
Nota metodologiczna
Badanie “Pełną piersią? Polki i Polacy o smogu i jakości powietrza?” zrealizowane przez Fundację More in Common Polska we współpracy z Polskim Alarmem Smogowym i agencją Profeina składało się z dwóch etapów: jakościowego i ilościowego. W ramach badań jakościowych przeprowadzono dziesięć wywiadów fokusowych w marcu i maju 2025 r., obejmujących mieszkańców z siedmiu segmentów społecznych, zarówno z dużych miast, jak i mniejszych miejscowości dotkniętych problemem smogu. Badanie ilościowe przeprowadzono we współpracy z agencją badawczą Opinia 24 w kwietniu 2025 r. metodami CATI i CAWI, na próbie ogólnopolskiej (N=1200) oraz czterech próbach miejskich, co dało łączną wielkość próby N=2400.
Często zadawane pytania (FAQ): Problem zanieczyszczonego powietrza nie znika
Jakie są główne przyczyny zanieczyszczenia powietrza w Polsce?
Główne przyczyny zanieczyszczenia powietrza to emisje z transportu drogowego, korzystanie ze starych kotłów węglowych oraz brak odpowiedniej izolacji budynków.
Jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na zdrowie mieszkańców?
Zanieczyszczenie powietrza ma negatywny wpływ na zdrowie, prowadząc do objawów takich jak kaszel, bóle głowy, problemy z oddychaniem oraz poważniejsze choroby jak nadciśnienie czy nowotwory.
Czy Polacy zauważają problem smogu w swoim otoczeniu?
Tak, 87% Polaków dostrzega zanieczyszczenie powietrza jako poważny problem zdrowotny i tuż po 40% mieszkańców dużych miast uznaje je za jeden z najważniejszych lokalnych problemów.
Jakie zmiany społeczne są potrzebne do poprawy jakości powietrza?
Potrzebne są zwiększone inwestycje w transport publiczny, rozbudowa infrastruktury rowerowej oraz dotacje na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację budynków.
Czy istnieją już efekty działań przeciwsmogowych?
Tak, program „Czyste Powietrze” przyniósł pozytywne efekty, umożliwiając wymianę ponad 1 miliona nieefektywnych kotłów i redukując liczbę dni smogowych w wielu miastach, chociaż problem wciąż istnieje.
