Wypadek przy pracach sezonowych – analiza zdarzeń i wnioski
Wypadek przy pracach sezonowych stanowi realne zagrożenie dla osób zatrudnianych tymczasowo w różnych branżach. Ponieważ zdarzenia wypadkowe przy pracach sezonowych dotyczą tysięcy pracowników w sektorach komunalnych, warto je analizować, aby wyciągać praktyczne wnioski. Pracownicy często wykonują zadania wymagające dużego wysiłku fizycznego w przestrzeni miejskiej, a jednocześnie pracują doraźnie, bez odpowiednich szkoleń i zabezpieczeń. Dlatego właśnie statystyki GUS i PIP jednoznacznie pokazują, że błędy organizacyjne stanowią główną przyczynę poważnych urazów i zgonów.
Zdarzenia wypadkowe przy pracach sezonowych – analiza zdarzeń i wnioski stanowią ważną refleksję dla samorządów oraz firm usługowych, ponieważ to właśnie one najczęściej korzystają z pracy tymczasowej przy sprzątaniu, koszeniu czy innych zadaniach terenowych.
Spis treści
Wypadek przy pracach sezonowych
Wypadek przy pracach sezonowych coraz częściej pojawia się w statystykach dotyczących bezpieczeństwa pracy. Główny Urząd Statystyczny informuje, że w 1 półroczu 2025 r. zgłoszono 30655 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy (o 0,7% więcej niż w 2024 r.). Wskaźnik wypadkowości (liczba poszkodowanych przypadających na 1000 pracujących) wzrósł w skali roku z 2,21 do 2,23.
Ponadto wg GUS, w 2023 roku zgłoszono 68 663 osoby poszkodowane w wypadkach przy pracy, w tym 168 przypadków śmiertelnych oraz 322 ciężkie urazy. To dane opublikowane w oficjalnym „Biuletynie Statystycznym” GUS. Co istotne, w 2024 roku liczba ta spadła do około 67 000 poszkodowanych, co oznacza spadek o 2,4% w stosunku do roku poprzedniego.
Jednak, jak podaje Państwowa Inspekcja Pracy, tylko w I kwartale 2025 roku zbadano 1 717 wypadków, w których poszkodowanych zostało 1 956 osób, w tym 174 ofiary śmiertelne oraz 511 ciężkich przypadków. Dane te obejmują wszystkie branże, jednak znaczną część stanowią zdarzenia związane właśnie z pracami sezonowymi, szczególnie w sektorze usług komunalnych i prac terenowych.
Maszyny i brak zabezpieczeń – główne przyczyny
Z danych PIP wynika, że aż 60–70% wypadków przy pracy wiąże się z obsługą maszyn i urządzeń technicznych. Co istotne, dotyczy to przede wszystkim sprzętu używanego w pracach terenowych i sezonowych. Wśród najczęściej wymienianych maszyn znajdują się wykaszarki, podkaszarki, kosiarki, zamiatarki, ręczne narzędzia spalinowe oraz ciągniki komunalne. PIP w swoich raportach podaje, że najczęstszymi przyczynami zdarzeń są:
- Brak środków ochrony indywidualnej (np. słuchawek, rękawic, obuwia z podeszwą antyprzebiciową).
- Poślizgnięcia i potknięcia.
- Utrata kontroli nad maszyną.
- Nieprzeprowadzenie instruktażu stanowiskowego.
Jak pokazują raporty, wypadek przy pracach sezonowych to często rezultat podstawowych błędów organizacyjnych, np. niewłaściwego użycia wykaszarki lub niezabezpieczenia przewodów elektrycznych.
Błędy organizacyjne i procedury powypadkowe
Zgodnie z art. 234 Kodeksu pracy, każde zdarzenie wypadkowe musi być zgłoszone, udokumentowane i zbadane przez zespół powypadkowy, który określa, czy dane zdarzenie wypadkowe zgodnie z Ustawą z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jest wypadkiem przy pracy. W przypadku prac sezonowych błędy organizacyjne często polegają na:
- Braku oceny ryzyka zawodowego.
- Niewydaniu środków ochrony indywidualnej.
- Nieprzeprowadzeniu szkoleń BHP (art. 237³ i 237⁴ K.p.).
- Braku ewidencji pracy i harmonogramów.
Brak tych działań skutkuje nie tylko grzywną administracyjną (art. 283 K.p.), ale i odpowiedzialnością karną (art. 220 K.k.). Ubezpieczyciel może odmówić wypłaty świadczenia w przypadku rażącego niedbalstwa (art. 826 §1 K.c.).
Wnioski i działania prewencyjne
Dane PIP i GUS jednoznacznie wskazują, że wypadek przy pracach sezonowych należy do najpoważniejszych zagrożeń wśród pracowników wykonujących sezonowe prace fizyczne. Ze względu na charakter tych zadań oraz częsty brak doświadczenia zatrudnianych osób, ryzyko urazów znacząco wzrasta. Pracodawca ma obowiązek zapewnić:
- Szkolenie BHP i instruktaż stanowiskowy,
- Ocenę ryzyka zawodowego dla każdego stanowiska,
- Wydanie i ewidencjonowanie ŚOI,
- Dokumentację techniczną i przeglądy sprzętu.
Działania te powinny być wdrażane systemowo, niezależnie od okresu, czy formy zatrudnienia pracownika. Sezonowość nie zwalnia z obowiązków – każda osoba musi być traktowana zgodnie z przepisami.
Wypadek przy pracach sezonowych – podsumowanie danych GUS 2025
Wypadek przy pracach sezonowych nadal stanowi poważne zagrożenie dla pracowników wykonujących zadania fizyczne w różnych sektorach gospodarki. Analiza zdarzeń i wnioski z ostatnich lat pokazują, że mimo spadku liczby wypadków, ich skutki wciąż są bardzo poważne. Według zbiorczych danych GUS w 2023 roku poszkodowanych zostało 68 663 pracowników, z czego 168 zginęło. W 2024 roku liczba poszkodowanych nieco się zmniejszyła. Mimo tego Państwowa Inspekcja Pracy nadal rejestruje setki ciężkich urazów, zwłaszcza wśród osób obsługujących maszyny komunalne.
Przyczyny wypadków przy pracy w 1 półroczu 2025 r. (źródło: GUS, dane wstępne). Najczęstszą przyczyną wypadków przy pracy w pierwszym półroczu 2025 roku było nieprawidłowe zachowanie się pracownika.
Tymczasem w pierwszym półroczu 2025 roku Główny Urząd Statystyczny odnotował 30 655 poszkodowanych w wypadkach przy pracy. Oznacza to wzrost o 0,7% w porównaniu z tym samym okresem roku poprzedniego. Wskaźnik wypadkowości wzrósł z 2,21 do 2,23, a wypadki śmiertelne dotyczyły 80 osób, przy 219 przypadkach ciężkich urazów.
Według danych GUS, najczęstszą przyczyną wypadków pozostaje nieprawidłowe zachowanie pracownika, a większość urazów dotyczy kończyn. Pomimo niewielkiego spadku liczby wypadków w ostatnich latach, dane za 2025 rok pokazują, że wciąż istnieje potrzeba wzmacniania kultury bezpieczeństwa. Takie działania są szczególnie ważne w pracach fizycznych i sezonowych, gdzie ryzyko urazów pozostaje najwyższe.
Brak szkoleń, dokumentacji i środków ochrony to główne przyczyny tych wypadków. Artykuły 207, 237³, 234 i 283 Kodeksu pracy oraz art. 220 K.k. nakładają na pracodawcę ścisłe obowiązki. Ignorowanie ich skutkuje odpowiedzialnością cywilną, karną i finansową. Dobre praktyki i dokumentacja to nie wybór – to prawny obowiązek i ochrona przed tragedią.
Źródło: GUS, PIP
