Zakaz palenia węglem od 2026 roku – wszystko, co musisz wiedzieć

fot. Adobe Stock wb77

Zakaz palenia węglem od 2026 roku to kluczowy punkt polityki klimatycznej w Polsce. Już od stycznia nowe przepisy wejdą w życie w kolejnych województwach. Zmiany wynikają zarówno z lokalnych uchwał antysmogowych, jak i z międzynarodowych zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej. Samorządy przyspieszają wymianę starych pieców, a brak dostosowania się do przepisów może oznaczać wysokie kary finansowe.

Zakaz palenia węglem od 2026 roku stanie się faktem już za kilka dni. Tysiące mieszkańców Polski – zwłaszcza właścicieli domów jednorodzinnych – musi liczyć się z nowymi obowiązkami prawnymi i realnymi sankcjami finansowymi. W czterech województwach: podkarpackim, łódzkim, świętokrzyskim i lubelskim, w życie wejdzie całkowity zakaz eksploatacji tzw. „kopciuchów” – starych pieców bezklasowych oraz urządzeń niezgodnych z normami emisji.

Kto nie zdąży z wymianą pieca, może zapłacić nawet 5000 zł grzywny, i to wielokrotnie.

Zmiany te są konsekwencją wieloletnich prac legislacyjnych, lokalnych uchwał antysmogowych i unijnych dyrektyw klimatycznych, które mają doprowadzić Polskę do neutralności emisyjnej. Zanieczyszczenie powietrza, szczególnie w sezonie grzewczym, to nie tylko problem ekologiczny – to bezpośrednie zagrożenie zdrowia publicznego. Według WHO aż 97% Polaków oddycha powietrzem zawierającym zbyt wysokie stężenia pyłów PM10 i PM2,5. Aż 78% emisji rakotwórczego benzo(a)pirenu pochodzi z domowych kotłów.

Gdzie obowiązuje zakaz palenia węglem od początku 2026 roku?

Od 1 stycznia 2026 roku w czterech województwach – podkarpackim, łódzkim, świętokrzyskim oraz lubelskim – zacznie obowiązywać całkowity zakaz używania bezklasowych pieców oraz przestarzałych instalacji grzewczych. Oznacza to, że mieszkańcy tych regionów będą zobowiązani do wymiany starych źródeł ciepła na ekologiczne, zgodne z wymogami uchwał antysmogowych.

Województwo podkarpackie – zakaz palenia węglem od 1 stycznia 2026 r.

Na mocy uchwały nr LII/869/18 Sejmiku Województwa Podkarpackiego, od 1 stycznia 2026 roku w całym województwie zacznie obowiązywać zakaz palenia węglem i drewnem w przestarzałych instalacjach grzewczych. Zakaz obejmie wszystkie kotły bezklasowe oraz urządzenia klasy 1 i 2, które nie spełniają obowiązujących norm emisyjnych. W efekcie, po tym terminie mieszkańcy utracą prawo do korzystania z takich źródeł ciepła. Z tego powodu, każdy właściciel nieruchomości, który nie przeprowadzi wymiany kotła, musi liczyć się z konsekwencjami. W szczególności, będą to wysokie kary finansowe, które mogą sięgać nawet 5000 zł. Dlatego też, region ten wprowadza faktyczny zakaz palenia węglem – z jasno określonymi sankcjami i terminami.

Za złamanie przepisów grozi mandat do 500 zł, a w przypadku ponownych kontroli – grzywna nawet do 5000 zł. Zakaz palenia węglem od 2026 roku na Podkarpaciu to część regionalnej polityki poprawy jakości powietrza i walki ze smogiem.

Województwo łódzkie – zakaz używania starych kotłów węglowych od 2026 r.

Zgodnie z uchwałą nr XLIV/548/17 Sejmiku Województwa Łódzkiego, od 1 stycznia 2026 roku wszystkie piece i kominki zamontowane przed 1 maja 2018 r. będą musiały spełniać nowe wymagania. Ich właściciele będą zobowiązani do wyposażenia urządzeń w filtry cząstek stałych lub zapewnienia zgodności z wymogami ekoprojektu.

W praktyce oznacza to, że w województwie łódzkim ograniczone zostanie spalanie węgla i drewna w starszych instalacjach grzewczych. Tym samym region dołączy do województw, które wprowadzają zakaz palenia węglem w nieefektywnych źródłach ciepła.

Celem tych działań jest poprawa jakości powietrza i ochrona zdrowia mieszkańców. Zakaz palenia węglem od 2026 roku w Łódzkiem stanowi ważny krok w realizacji polityki antysmogowej.

Województwo śląskie – zakaz palenia węglem od 2026 roku

W województwie śląskim, które od lat zmaga się z jednym z najwyższych poziomów zanieczyszczenia powietrza w Polsce, obowiązuje jedna z najbardziej rozbudowanych uchwał antysmogowych w kraju. Wprowadzona uchwałą nr V/36/1/2017 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 7 kwietnia 2017 r., przewiduje stopniowe wycofywanie instalacji grzewczych na paliwa stałe w oparciu o ich wiek i klasę emisji.

Zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 1 tej uchwały:

„Wymagania wskazane w § 4 dla instalacji, których eksploatacja rozpoczęła się przed 1 września 2017 roku będą obowiązywać:
(…)
od 1 stycznia 2026 roku w przypadku instalacji eksploatowanych w okresie poniżej 5 lat od daty ich produkcji.”

Oznacza to, że wszystkie piece, kotły i urządzenia grzewcze na paliwa stałe, które były użytkowane przez mniej niż 5 lat przed wejściem w życie uchwały, muszą zniknąć z domów. Chodzi o urządzenia eksploatowane od 2012 roku, które nie spełniają norm klasy 5.

Władze województwa nakładają obowiązek ich wymiany do końca 2025 roku. Po tym terminie użytkowanie takich źródeł ciepła będzie nielegalne. To element szerszego procesu, który prowadzi do całkowitego zakazu palenia węglem od 2026 roku. Ponadto, w kolejnym kroku, od 1 stycznia 2028 roku zakaz obejmie również kotły klasy 3 i 4.

Województwo świętokrzyskie – zakaz węgla tam, gdzie dostępna jest sieć gazowa lub ciepłownicza

W województwie świętokrzyskim obowiązuje uchwała antysmogowa nr XXII/292/20 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, którą sejmik przyjął 29 czerwca 2020 r. Jej głównym celem jest ochrona zdrowia mieszkańców oraz środowiska poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń z przestarzałych źródeł ciepła. W praktyce oznacza to, że uchwała nakłada obowiązek stopniowego wycofywania pieców węglowych i dodatkowo wprowadza zakaz spalania nieefektywnych paliw stałych. Dlatego też region dołącza do tych województw, w których zakaz palenia węglem staje się faktem, a nie prognozą.

Dlaczego powstała uchwała antysmogowa?

Dokument powstał w odpowiedzi na rosnące zanieczyszczenie powietrza w regionie. W szczególności chodzi o wysokie stężenia pyłów PM10, PM2.5 oraz benzo(a)pirenu. Te substancje są uznawane za szkodliwe i rakotwórcze. Działają negatywnie na układ oddechowy oraz krążenia. Za ich emisję odpowiadają przede wszystkim gospodarstwa domowe. To właśnie tam wciąż wykorzystuje się przestarzałe piece i paliwa niskiej jakości.

Właśnie dlatego władze regionu zdecydowały się na wprowadzenie zakazów palenia węglem i zaostrzenie przepisów antysmogowych.

„Uchwała chroni zdrowie mieszkańców i środowisko. Jej głównym celem jest wyeliminowanie zanieczyszczenia powietrza pochodzącego z nieekologicznego sposobu ogrzewania budynków.”

Województwo świętokrzyskie – zakaz palenia węglem od 2026 roku i kolejne etapy ograniczeń

fot. powietrze.swietokrzyskie.pro

Co wprowadza uchwała antysmogowa?

Uchwała wprowadziła szereg ograniczeń w zakresie eksploatacji pieców na węgiel oraz precyzyjny harmonogram zmian, który zobowiązuje właścicieli budynków do wymiany starych źródeł ciepła:

Od 1 lipca 2021 roku – zakaz stosowania następujących paliw:

• mułów i flotów węglowych,
• węgla brunatnego,
• węgla kamiennego o uziarnieniu poniżej 3 mm,
• biomasy o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20%.

Z dniem 1 lipca 2023 roku powstał zakaz użytkowania kotłów pozaklasowych, tzw. kopciuchów, niespełniających normy PN-EN 303-5:2012. Z kolei z nastaniem 1 lipca 2024 roku wprowadzono zakaz użytkowania kotłów klasy 3 i 4.

Począwszy od 1 lipca 2026 roku – użytkować będzie można jedynie:

• kotły spełniające wymagania ekoprojektu (Ecodesign),
• pod warunkiem, że budynek nie ma dostępu do sieci gazowej lub ciepłowniczej.

Najważniejszy zapis, który dotyczy 2026 roku, odnosi się do obowiązkowego przyłączenia budynków do istniejącej infrastruktury:

„Od 1 lipca 2026 r. nie wolno użytkować kotłów na paliwo stałe w budynkach, jeśli istnieje możliwość przyłączenia budynku do sieci gazowej lub ciepłowniczej.”

W praktyce oznacza to, że właściciele budynków położonych w zasięgu sieci gazowej lub ciepłowniczej będą musieli zrezygnować z pieców na węgiel. Obowiązek ten będzie miał podstawę prawną, nawet jeśli używane urządzenie spełnia normy ekoprojektu.

Jeśli ktoś zignoruje przepisy, naraża się na surowe konsekwencje. Zgodnie z Kodeksem wykroczeń, za nieprzestrzeganie uchwał antysmogowych grozi kara finansowa. Na podstawie art. 24 § 1 k.w. sąd może wymierzyć grzywnę do 5000 zł. Co ważne, kara może być nakładana przy każdej kontroli – aż do momentu usunięcia naruszenia.

Województwo lubelskie – ograniczenia w użyciu kotłów węglowych

Na terenie województwa lubelskiego obowiązuje zakaz palenia węglem w starych kotłach. Zakaz ten jest wprowadzany etapami, zgodnie z uchwałą antysmogową Nr XXIII/388/2021 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 19 lutego 2021 r.

Dokument ten precyzyjnie wskazuje terminy, w których mieszkańcy muszą zlikwidować wysokoemisyjne źródła ciepła opalane węglem. Oznacza to, że każdy użytkownik pieca musi dostosować się do przepisów – inaczej narazi się na konsekwencje prawne i finansowe.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami:

1. do 31 grudnia 2023 r. należało zlikwidować kotły bezklasowe oraz kotły klasy 1 i 2 według normy PN-EN 303-5:2002,
2. do 31 grudnia 2026 r. obowiązuje termin wymiany kotłów klasy 3 i 4 według normy PN-EN 303-5:2012,
3. do 31 grudnia 2029 r. możliwa jest eksploatacja kotłów klasy 5, po tym terminie również one zostaną objęte zakazem.

Oznacza to, że od 1 stycznia 2027 roku w województwie lubelskim obowiązuje zakaz palenia węglem w kotłach klasy 3 i 4, natomiast zakaz spalania węgla w kotłach klasy 5 wejdzie w życie od 2030 roku. Uchwała jednoznacznie nakłada obowiązek wymiany źródła ogrzewania na niskoemisyjne.

Nieprzestrzeganie przepisów uchwały antysmogowej w województwie lubelskim skutkuje sankcjami:

• mandat do 500 zł,
• grzywna do 5000 zł,
  przy czym kara może być nakładana wielokrotnie, przy każdym kolejnym przypadku użytkowania instalacji niezgodnie z przepisami.

Uchwała została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego (poz. 917 z 25 lutego 2021 r.), a pełna treść ustawy antysmogowej jest dostępna w rejestrze aktów prawa miejscowego.

Gdzie już obowiązuje zakaz palenia węglem i kopciuchami?

Uchwały antysmogowe obowiązują nie tylko od 2026 roku. Już w 2024 r. wprowadzono zakazy palenia węglem i użytkowania przestarzałych pieców w co najmniej siedmiu województwach, co stanowi kolejny etap eliminacji najbardziej emisyjnych źródeł ciepła w całej Polsce. W wielu gminach i powiatach „kopciuchy” zwyczajnie nie mają już prawa funkcjonować, a ich użytkowanie może skutkować mandatem lub grzywną.

Oto najważniejsze regiony z aktualnymi zakazami ogrzewania węglem:

• Województwo wielkopolskie i zachodniopomorskie — od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje całkowity zakaz użytkowania kotłów niespełniających norm żadnej klasy emisyjności, czyli zakaz palenia węglem w kopciuchach.
• Województwo dolnośląskie — od 1 lipca 2024 r. zakaz użytkowania kotłów, które nie osiągają co najmniej 3 klasy normy PN‑EN 303‑5:2012, co de facto eliminuje wiele starszych urządzeń.
• Województwo lubelskie — od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje zakaz palenia węgla w kotłach bezklasowych oraz kotłach klasy 1 i 2.
• Województwo świętokrzyskie — od 1 lipca 2024 r. zakaz użytkowania kotłów o klasie 3 i 4, co przyspiesza proces wymiany starych instalacji.
• Województwo śląskie i podkarpackie — zakazy dla kotłów pozaklasowych eksploatowanych od 5 do 10 lat wprowadzono już wcześniej; od 1 stycznia 2024 r. obejmują one najbardziej emisyjne urządzenia.
• Województwo kujawsko‑pomorskie — od 1 stycznia 2024 r. zakaz użytkowania kominków i pieców, które nie spełniają wymogów uchwały antysmogowej.
• Województwo pomorskie (Sopot) — od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje zakaz palenia węglem i drewnem w centralnych częściach miasta; od 1 września 2024 r. także zakaz użytkowania kotłów bezklasowych lub o klasie niższej niż 3.
• Województwo lubuskie (Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski) — od 1 stycznia 2024 r. zakaz użytkowania kotłów na paliwa stałe o klasie niższej niż 5.

Jakie kary za łamanie zakazu palenia węglem?

Przypomnijmy, zgodnie z art. 24 §1 Kodeksu wykroczeń, grzywna za palenie węglem może wynieść od 20 do 5000 zł. Mandat może zostać nałożony przez strażników miejskich podczas kontroli – zarówno po zgłoszeniu, jak i z urzędu. Co istotne, grzywna może być nakładana wielokrotnie, jeśli kontrole wykażą powtarzające się naruszenia. To oznacza realne ryzyko finansowe dla osób ignorujących przepisy.

Dlaczego wprowadzono zakaz palenia węglem?

Zakaz wynika z kilku nakładających się na siebie procesów:

• Zobowiązania Polski wobec UE, m.in. w ramach dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD), która zakłada m.in. zakaz instalowania kotłów na paliwa kopalne w nowych budynkach od 2030 roku.
• Krajowy Program Ochrony Powietrza, którego celem jest poprawa jakości powietrza i eliminacja smogu z miast oraz wsi.
• Dane Ministerstwa Klimatu i WHO pokazują, że nawet 97% Polaków oddycha powietrzem przekraczającym dopuszczalne normy PM10 i PM2,5. Główne źródło tych zanieczyszczeń to piecowe ogrzewanie domowe.

W 2020 roku aż 78% emisji rakotwórczego benzo(a)pirenu pochodziło z gospodarstw domowych. Dlatego właśnie piece bezklasowe, zwane potocznie „kopciuchami”, są pierwszym celem restrykcji.

Jakie piece są dozwolone po 2026 roku?

Po wejściu w życie nowych przepisów, legalne pozostaną wyłącznie urządzenia spełniające normy klasy 5 lub standardy Ecodesign, a także:

• pompy ciepła,
• kotły gazowe kondensacyjne,
• piece na pellet z certyfikatem,
• przyłącza do sieci ciepłowniczej.

W regionach objętych zakazem użytkownicy nie mogą już korzystać z instalacji bezklasowych. Co więcej, tam, gdzie istnieje możliwość przyłączenia do sieci gazowej lub ciepłowniczej, lokalne uchwały wprost zobowiązują właścicieli do rezygnacji z pieców na węgiel. W rezultacie, mieszkańcy muszą podjąć działania, aby uniknąć kar i dostosować się do przepisów.

Możesz sprawdzić swoją uchwałę lokalną

Jeśli nie jesteś pewien, jakich przepisów musisz przestrzegać w swoim regionie, skorzystaj z oficjalnej bazy uchwał dostępnej na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska:  Uchwały antysmogowe

To najpewniejszy sposób, aby uniknąć błędów i kar.

Dofinansowanie do wymiany pieca

Zakaz palenia węglem od 2026 roku zacznie obowiązywać w kolejnych województwach i oznacza konieczność likwidacji tzw. „kopciuchów” – starych, wysokoemisyjnych pieców na węgiel i drewno. Przepisy wynikają z regionalnych uchwał antysmogowych, dyrektyw unijnych oraz rządowych planów klimatycznych.

Program „Czyste Powietrze” wciąż oferuje dofinansowanie na wymianę pieców. Maksymalna kwota dotacji może sięgać 136 200 zł i obejmuje m.in.:

• wymianę starego pieca na pompę ciepła lub kocioł gazowy,
• montaż instalacji fotowoltaicznej,
• termomodernizację domu,
• przyłączenie do sieci cieplnej.

Aby uniknąć kar i jednocześnie skorzystać z atrakcyjnych dopłat, warto już dziś zapoznać się z aktualnymi przepisami oraz możliwościami wsparcia finansowego.

Ulotka informacyjna programu „Czyste Powietrze” – skorzystaj z rządowego dofinansowania na wymianę pieca, pompę ciepła, fotowoltaikę i ocieplenie domu.

fot. Ulotka informacyjna program "Czyste Powietrze"

Wnioski można składać przez Internet lub w gminnym punkcie konsultacyjnym. Warto się pospieszyć – im bliżej terminu zakazu, tym dłużej trwa proces realizacji inwestycji.

Zakaz palenia węglem od 2026 roku – co musisz wiedzieć zanim zapłacisz 5000 zł grzywny

Od 1 stycznia 2026 roku zakaz palenia węglem wchodzi w życie w kolejnych województwach. Dlatego mieszkańcy Podkarpacia, Śląska, Łódzkiego, Świętokrzyskiego i Lubelskiego muszą pożegnać się z kopciuchami.

Jeśli nadal używają starych pieców, narażają się na konsekwencje finansowe. Straż miejska może nałożyć mandat do 500 zł, a sąd może wymierzyć grzywnę nawet do 5000 zł. Co więcej, kontrole mogą się powtarzać, a karę można nakładać wielokrotnie.

Podsumowując, jeśli masz kopciucha, od stycznia 2026 roku ryzykujesz grzywną do 5000 zł za każde rozpalenie pieca. Z tego względu wymiana źródła ogrzewania przestaje być wyborem, a staje się obowiązkiem prawnym.