Nowe środki na modernizację sieci ciepłowniczej w mniejszych miastach

fot. Adobe Stock

Program „Ciepłownictwo Powiatowe” ma za zadanie modernizację infrastruktury w mniejszych ośrodkach miejskich. Projekt uruchomiony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przewiduje budżet 940 mln zł.  W artykule analizujemy zasady i wymagania tego programu.

Transformacja systemów ciepłowniczych stała się jednym z istotnych wyzwań dla polskich samorządów. Z jednej strony rosną wymagania środowiskowe i konieczność redukcji emisji. Z drugiej – mniejsze ciepłownie to często konstrukcje leciwe, z dużymi ograniczeniami technicznymi. Dlatego program „Ciepłownictwo Powiatowe” oferuje znaczne wsparcie dla inwestycji w instalacje oparte na odnawialnych źródłach energii i technologiach niskoemisyjnych. Dzięki środkom z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) i krajowych funduszy NFOŚiGW realne stanie się finansowanie przedsięwzięć, które dotychczas były niemożliwe z powodu braku dostępu do odpowiedniego poziomu wsparcia.

Zasady programu i budżet

Program „Ciepłownictwo Powiatowe” udostępnia 940 mln zł na dofinansowanie budowy i modernizacji instalacji do produkcji ciepła w mniejszych systemach ciepłowniczych. Z tej puli 640 mln zł przeznaczono na wsparcie bezzwrotne (dotacje), a 300 mln zł na wsparcie zwrotne (pożyczki). Nabór wniosków trwa od 31 października do 31 grudnia 2025 r. Warunki finansowania przewidują dotacje do 50% kosztów kwalifikowanych, natomiast pożyczki mogą pokryć nawet 100% kosztów kwalifikowanych.

Zakres wsparcia i warunki techniczne

Program może stanowić źródło wsparcia dla instalacji o łącznej mocy minimalnej 0,5 MWt, wykorzystujące wyłącznie odnawialne źródła energii lub pracujące w warunkach wysokosprawnej kogeneracji i produkcjące energię wykorzystując źródła odnawialne, gaz ziemny oraz ciepło odpadowe. Warto podkreślić, że oprócz gazu ziemnego, wszystkie inne paliwa kopalne zostały wyłączone ze wsparcia). Dofinansowane mogą być także przyłącza do sieci ciepłowniczej, elektroenergetycznej lub gazowej, a także magazyny ciepła zintegrowane z jednostką wytwórczą OZE.

Wyraźny warunek to odprowadzenie co najmniej 70 % ciepła użytkowego wytworzonego w instalacji w roku do publicznej sieci ciepłowniczej.

Wyłączone ze wsparcia są instalacje wykorzystujące paliwa kopalne inne niż gaz ziemny oraz instalacje termicznego przekształcania odpadów lub paliw alternatywnych wytworzonych z odpadów komunalnych. Beneficjentami programu mogą zostać przedsiębiorcy zajmujący się produkcją energii cieplnej na cele komunalno-bytowe.

Znaczenie dla sektora komunalnego i infrastruktury

Program wnosi istotny impuls do sektora komunalnego. Mniejsze ciepłownie zyskają szansę na modernizację infrastruktury, wymianę źródeł ciepła, przyłączenie OZE czy magazynów ciepła. W rezultacie program może przynieść liczne korzyści, m.in zwiększenie efektywności energetycznej i obniżenie kosztów operacyjnych. Kolejna korzyść to redukcja emisji CO₂ oraz zanieczyszczeń lokalnych – co poprawi jakość powietrza i pomoże spełnić cele klimatyczne. Ponadto oczekiwać można wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego mniejszych systemów ciepłowniczych. Tu wyraźną korzyścią będzie zmniejszenie zależności od węgla i paliw kopalnych, Dla komunalnych zakładów ciepłowniczych i jednostek samorządu terytorialnego to okazja do wdrożenia strategii modernizacyjnych. Zatem inwestycje, które jeszcze kilka lat temu były poza zasięgiem finansowym, stają się realne.

Wnioski i rekomendacje dla praktyków

Dla jednostek komunalnych, przedsiębiorstw cieplnych oraz firm branżowych działających w sektorze technologii grzewczych program „Ciepłownictwo Powiatowe” stanowi konkretną możliwością finansowania. Warto wykonać następujące kroki:

1. Przeprowadzić audyt stanu obecnego instalacji ciepłowniczej – identyfikacja potencjału OZE, sieci, magazynów ciepła.

2. Opracować wstępną dokumentację techniczno-ekonomiczną, która spełni warunki programu (moc ≥ 0,5 MWt, min. 70 % ciepła do sieci).

3. Zidentyfikować możliwe instalacje OZE, magazyny ciepła, przyłącza oraz technologie kogeneracji niskoemisyjnej.

4. Zgłosić się w terminie naboru (do 31 grudnia 2025 r.) i zadbać o kompletność wniosku – program przewiduje wysokie wymagania formalne i techniczne.

Samorządy i zakłady ciepłownicze powinny także uwzględnić, że realizacja inwestycji przyniesie wymierne korzyści dla mieszkańców (czystsze powietrze, niższe ryzyko przerw w dostawie ciepła, modernizacja infrastruktury). W rezultacie program może stać się katalizatorem realnej transformacji energetycznej w segmencie komunalnym.

Program „Ciepło Powiatowe” – podsumowanie

Transformacja systemów ciepłowniczych zyskała realne narzędzie w postaci programu „Ciepłownictwo Powiatowe”. Środki  rzędu 940 mln zł mają być przeznaczone na dostosowanie infrastruktury do wymogów niskoemisyjności. Ze względu na warunki techniczne, finansowe oraz zasadę kwalifikowalności, program stawia przed beneficjentami wysokie wymagania. Szczególnie, że termin składania wniosków to tylko 2 miesiące – szczegóły można znaleźć w informacji o naborze. Mimo to otwiera się ważną perspektywę dla mniejszych systemów ciepłowniczych. Dla sektora komunalnego inicjatywa NFOŚiGW stanowi konkretną szansę na modernizację, zwiększenie efektywności i wzmocnienie niezależności energetycznej.

Źródło NFOŚiGW