European Sustainability Congress – gospodarka cyrkularna w wielu aspektach

European Sustainability Congress (Europejski Kongres Zrównoważonego Rozwoju) był kluczowym wydarzeniem warszawskiego Circular Week (Cyrkularnego Tygodnia). To odbywająca się już od kilku lat seria konferencji, spotkań i prelekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z transformacją w stronę gospodarki w obiegu zamkniętym. 

Poszczególne dni Circular Week są w tym roku poświęcone cyrkularnej bioekonomii, przejściu w stronę cyrkularnej energetyki, tworzeniu zrównoważonej ochrony zdrowia oraz wspieraniu zrównoważonego rozwoju miast. Temu ostatniemu zagadnieniu poświęcony był także jeden z paneli na wczorajszej konferencji European Sustainability Congress. Oprócz tego prelegenci i paneliści poruszyli m.in. kwestie tworzenia produktów zgodnych z duchem cyrkularnej ekonomii oraz roli kluczowych surowców na drodze do czystej energii. Oto najważniejsze wyzwania i problemy, jakie zostały poruszone podczas kongresu.

Zrównoważone miasta – jak realizować tę ideę?

W panelu poświęconym rozwojowi cyrkularnych miast uczestniczył m.in przedstawiciel warszawskiego ratusza, Uczelni SGH, Komisji Europejskiej, Norwskiego Instytutu Badań nad Bioekonomią oraz pionu gospodarki cyrkularnej w organizacji Natural State. Paneliści byli zgodni, że to momenty kryzysowe sprawiają, iż ludzie zaczynają myśleć o cyrkularności i zrównoważonym rozwoju. Dzieje się tak dlatego, ponieważ przemyślane i zoptymalizowane wykorzystanie zasobów wzmacnia odporność miast na zmiany klimatu, a także na sytuację geopolityczną i gospodarczą. Jednomyślność była widoczna także w przekonaniu, że to usługi publiczne wyznaczają kierunek zrównoważonego rozwoju i są jego motorem. Widać to choćby w kwestii transportu miejskiego czy przyjętego w Warszawie zielonego standardu budynków publicznych. Jednak infrastruktura ogólnodostępna i administracyjna w miastach odpowiada jedynie za 8% emisji. Dlatego też instytucje miejskie powinny być regulatorami i źródłem przykładów dobrych praktyk, natomiast klucz do zmian stanowi zaangażowanie mieszkańców i biznesu.

Jako zjawiska, które mogą mieć realny wpływ na zrównoważoną przyszłość miast, wymieniono m.in. ekonomię współdzielenia. Trend do wspólnego korzystania z zasobów zamiast do ich indywidualnego posiadania ma w miastach ogromny potencjał ze względu na relatywną bliskość i łatwy dostęp do takich usług. Kolejne istotne zjawisko to innowacyjne wykorzystanie zasobów, które do tej pory były wykorzystywane jako odpady. W tym przypadku podano przykład ciepła generowanego przez infrastrukturę metra, które może trafić do miejskiej sieci ciepłowniczej. Jednocześnie uczestniczy tej częsci European Sustainability Congress byli zgodni, że klucz do cyrkularnej gospodarki w miastach stanowi współpraca między sektorem prywatnym, publicznym i biznesowym. Również przejrzyste regulacje, dostosowane do cyrkularnego modelu ekonomii, stanowią warunek konieczny pozytywnych zmian.

Cyrkularność należy wbudować w produkt już na etapie jego projektowania

W panelu na temat projektowania zgodnie z zasadami gospodarki w obiegu zamkniętym udział wzięli: przedstawicielka firmy PlasticsEurope Polska, firmy IKEA, fundacji Ellen MacArthur oraz założycielka firmy odzieżowej Sylvia Calvo BCN, Oprócz tego obecni byli przedstawiciel Instytutu Łukasiewicz oraz firmy odzieżowej Rifo. Dyskusja zaczęła się od ustalenia, czym jest circular design. Uczestnicy byli zgodni, że to strategia mająca na celu jak najdłuższe wykorzystanie zasobów połączona z odpowiedzialnym zarządzaniem końcem życia produktu. Reprezentanci branży odzieżowej podkreślali, że zaledwie 1% tekstyliów jest w tej chwili poddawany recyklingowi, a możliwość ponownego przetworzenia w ogromnej mierze determinują wybory podejmowane podczas projektowania ubioru. Podkreślali także, że ekonomia cyrkularna dotyczy także kwestii odpowiedzialnej konsumpcji i skalowania produkcji w odniesieniu do rzeczywistego zapotrzebowania.

Przedstawicielka koncernu IKEA zacytowała badania, z których wynikało, że obecnie klienci w Polsce przede wszystkim oczekują wygody związanej z produktem i jego przystępności cenowej. Ta potrzeba zdecydowanie dominuje nad świadomymi postawami proekologicznymi. Jednak z drugiej strony większość klientów jest skłonna naprawiać uszkodzone produkty zamiast kupować nowe – ale właśnie z powodu wygody i przystępności cenowej, a nie z motywacji proekologicznej. Paneliści zgodzili się, że zadaniem producentów jest, aby dostarczać wyroby zaprojektowane według circular design, a jednocześnie dające wygodę i przystępne cenowo.

European Sustainability Congress – cenne surowce w cieniu dominacji Chin

Panel poświęcony cennym surowcom i zasobom jako kluczowemu aspektowi przejścia w stronę czystej energii zdominowały kwestie geopolityczne. Paneliści reprezentowali Politechnikę w Delft, Politechnikę Śląską, instytut SINTEF oraz firmę MagREESource. Wspólnie zastanawiali się nad argumentami Europy wobec wybiórczej i restrykcyjnej polityki eksportowej Chin – kraju, który absolutnie dominuje na rynku cennych surowców i metali ziem rzadkich. Paneliści wyrazili aprobatę dla przygotowanego przez Komisję Europejską „Circular Raw Materials Act”, uznając przejrzyste prawodawstwo za jeden z atutów Europy w zmaganiach o cenne surowce.

Doceniono także postęp w kwestii recyklingu cennych surowców na naszym kontynencie, ale podkreślono, że sam odzysk nie jest w stanie pokryć rosnącego zapotrzebowania. Dlatego wydobycie tych surowców jest nadal niezbędne. Przedstawiciel Politechniki w Delft zaapelował o budowanie społecznej akceptacji i zrozumienia dla konieczności prowadzenia prac wydobywczych poprzez przejrzystą komunikację ze społeczeństwem. Dyskutanci wskazali na europejską tradycję górniczą jako na kolejną mocną stronę naszego kontynentu, jednak wyrazili wątpliwość, czy istniejące kopalnie mogą być przydatne w wydobywaniu minerałów o niskiej koncentracji. W konkluzji uczestnicy zgodzili się, że cyrkularna gospodarka surowcami może pomóc Europie w uzyskaniu niezależności od chińskiego monopolu, lecz nieuniknione jest także prowadzenie własnego wydobycia.

European Sustainability Congress – rozwiązania cyfrowe a gospodarka cyrkularna

Ostatni panel, któremu przyglądało się Munipro.pl dotyczył roli rozwiązań cyfrowych w rozwoju gospodarki cyrkularnej. Uczestniczyła w nim największa liczba panelistów reprezentujących biznes oraz instytucje badawcze i regulacyjne. Dyskutanci byli zgodni co do tego, że warunkiem wzrostu recyklingu i działań w obiegu zamkniętym jest dzielenie się jeszcze większą ilością danych między innymi między branżą wydobywczą, producentami, administracją publiczną i instytucjami regulacyjnymi. Pojawia się więc kwestia nieufności, ponieważ gospodarka cyrkularna wymaga dostępu do bardzo wrażliwych danych na temat składu produktów, technologii ich wytwarzania i pochodzenia zasobów. Kolejne wyzwanie to ujednolicenie metodologii danych pochodzących z różnych źródeł.

Podczas dyskusji bardzo wyraźnie wybrzmiała kwestia zmiany modeli biznesowych na takie, które w większym stopniu wspierają gospodarkę cyrkularną, a stają się możliwe dzięki technologiom informatycznym. Jako przykład wskazano model product as a service. Wymaga on jednak zmiany myślenia na temat własności po stronie użytkowników, a po stronie producentów – rezygnacji z jednorazowego zysku po sprzedaży na rzecz zysków rozłożonych w czasie. Niewątpliwie, zarządzanie takim usługowym modelem udostępniania produktów jest możliwe dzięki telematyce, czujnikom, oraz technologiom IoT. Paneliści zgodzili się, że rozwój AI zwiększa absorbcję technologii wśród małych i średnich firm, ale niezbędne są przejrzyste przepisy oraz konkretne rekomendacje instytucji regulacyjnych, aby gospodarka cyrkularna przy wsparciu rozwiązań cyfrowych nadal się rozwijała.

European Sustainability Congress – podsumowanie

European Sustainability Congress w ramach warszawskiego Circular Week zgromadził ekspertów z Europy, naukowców i przedstawicieli biznesu, by omówić kierunki rozwoju gospodarki cyrkularnej. Dyskusje koncentrowały się wokół czterech kluczowych tematów: cyrkularnych miast, projektowania produktów zgodnych z ideą obiegu zamkniętego, znaczenia surowców krytycznych oraz roli technologii cyfrowych w realizacji transformacji.

W panelu o zrównoważonych miastach podkreślono rolę usług publicznych i współpracy międzysektorowej w budowaniu odporności urbanistycznej. Eksperci wskazali na potencjał ekonomii współdzielenia oraz wykorzystania zasobów odpadowych, takich jak ciepło z metra.

Dyskusja o circular design wykazała, że zrównoważone projektowanie musi zaczynać się na etapie koncepcji produktu, a firmy – niezależnie od branży – powinny łączyć zasady obiegu zamkniętego z wygodą i dostępnością dla użytkownika.

Panel o surowcach krytycznych zwrócił uwagę na geopolityczne wyzwania wynikające z dominacji Chin. Uczestnicy poparli unijne działania legislacyjne i wskazali na konieczność równoległego rozwoju recyklingu i krajowego wydobycia.

Z kolei dyskusja o cyfryzacji gospodarki cyrkularnej podkreśliła znaczenie wymiany danych i transparentnych regulacji. Eksperci zgodzili się, że technologie informatyczne i model „product as a service” mogą przyspieszyć transformację, jeśli będą wspierane przez jasne ramy prawne i współpracę administracji z biznesem.

Źrodło: materiały własne